Ks. Józef Przekop (1925-1934)

Ks. Józef Przekop już jako wikariusz Wiżajn, duszpasterzujący w latach 1919-1921, rozpoczął organizację nowego okręgu duszpasterskiego w Rutce-Tartak. Widział potrzebę opieki duszpasterskiej nad wiernymi, którzy po podziale parafii przez granicę państwową w 1918 r. zostali odłączeni od swej parafii Lubowo. Niebawem został mianowany pierwszym proboszczem parafii Rutka-Tartak. Posługę duszpasterską rozpoczął 6 października 1925 r. Do parafii przybył z Mikaszówki, gdzie od 1924 r. organizował nowy okręg duszpasterski.

Ks. Przekop, syn Józefa i Anny z Woronków, urodził się 9 lutego 1895 r. w niewielkiej miejscowości Lipowo, gm. Koniecbór w pow. suwalskim, w parafii Raczki. Do szkoły powszechnej początkowo uczęszczał w Lipowie, później w Żubrynku i w Raczkach. Gimnazjum ukończył w Suwałkach. W roku 1912 rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne w Seminarium Duchownym w Sejnach, gdzie spędził 3 lata. W czasie trwania I wojny światowej, od 1915 r. kontynuował studia w Seminarium Duchownym we Włocławku. Święcenia diakonatu przyjął na początku 1918 r., a kapłańskie 17 lutego tegoż roku w Kolnie z rąk ks. bpa Antoniego Karasia .

Pracę duszpasterską rozpoczął jako wikary w Białaszewie (1918). Następnie był wikarym w Rajgrodzie (1918-1919) i Augustowie (1919). Od 1 listopada 1919 r. był wikariuszem w Wiżajnach. Duszpasterzował do 8 sierpnia 1921 r. Od 9 sierpnia 1921 r. był wikariuszem w Grajewie, następnie w Teolinie (1921-1923), a także administratorem w Bargłowie. Pierwsze probostwo otrzymał w 1924 r. w Mikaszówce k. Augustowa, skąd przybył do Rutki-Tartak, gdzie organizował parafię.

Jego zasługą było wybudowanie kaplicy tymczasowej, która służyła wiernym do lat osiemdziesiątych XX w. Czas posługiwania ks. Józefa był bardzo trudny. Niepokoje polityczne w Polsce, które echem odbijały się w całym kraju, oraz kryzys gospodarczy na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX w. dotknął wszystkich Polaków. Ludność ubożała. Także parafianie przeżywali trudności ekonomiczne. Nie był to czas korzystny do podjęcia budowy nowej świątyni.
Niebawem po powstaniu parafii zarząd gminy Kadaryszki podjął uchwałę o przyznaniu parafii beneficjum proboszczowskiego. Uchwałę podjęto 17 kwietnia 1926 r., w której zapisano: „(…) sześć (6) morgów gruntu gminnego, stanowiącego własność gminy Kadaryszki, położonego we wsi w granicach: od wschodu i północy mieszkańca wsi p. Leona Szyszko, od zachodu gruntu skarbowego fol. Kadaryszki, od południa – drogi wiodącej ze wsi Szypliszki do os. Wiżajny – wydzielić i darować na własność beneficjum proboszczowskiemu parafii Rzymsko-Katolickiej w Rutce-Tartak, gminy Kadaryszki, powiatu suwalskiego”. Jednak na wydzielenie darowanego gruntu na rzecz beneficjum proboszczowskiego trzeba było poczekać jeszcze kilka lat. Nim sporządzono akt notarialny na własność beneficjum, zawarto konkordat, który w swym zapisie uznawał jednostkę prawną jako beneficjum rzymskokatolickie. Uchwała gminna z 1926 r. mówiła o beneficjum proboszczowskim, toteż potrzebna była nowa uchwała mówiąca o darowiźnie na rzecz parafii rzymskokatolickiej. Toteż uchwała gminy Kadarszyki z 1934 r. przyznała beneficjum proboszczowskie parafii rzymskokatolickiej w Rutce-Tartak.

Parafia była dość biedna. Beneficjum proboszczowskie i ziemia kościelna nie przynosiły tyle dochodu, by spłacać raty za pozyskaną ziemię. Toteż w 1934 r. ks. bp łomżyński, S. K. Łukowski wspomógł proboszcza ofiarą w wysokości 500 zł.

Potrzebne były środki na funkcjonowanie parafii po wybudowaniu budynków kościelnych. Pierwszą pożyczkę Rada Parafialna parafii Rutki-Tartak zaciągnęła od Józefa Łangowskiego z Rutki-Tartak 20 maja 1931 r. Radę Parafialną reprezentował ks. Józef Przekop, proboszcz, oraz Apolinary Kotnarowski, Władysław Osiński i Andrzej Saładonis. Pożyczkę planowano spłacić w ośmiu ratach, spłacając każdego roku 285,72 zł. Ostania rata miała być spłacona w 1941 roku.
Kolejną pożyczkę na rzecz parafii, za zgodą Rady Parafialnej, z Kasy Stefczyka zaciągnął Kazimierz Brzozowski w wysokości 2264,20- zł. Przed swym odejściem z parafii, ks. J. Przekop wraz z członkami Rady Parafialnej podpisali oświadczenie, w którym zaznaczono, że pożyczka „(…) zaciągnięta w kasie Stefczyka na imię Brzozowskiego Kazimierza z Pobondzi, jest pożyczką, zaciągniętą na potrzeby parafii przez Radę Parafialną w Rutce-Tartak”. Podobną pożyczkę Rada Parafialna w 1932 r. zaciągnęła od Tekli Wysockiej z Pobondzi gm. Kadaryszki w wysokości 200,- zł. Spłata odbyła się w czterech ratach, po 50 zł. każdego roku. Ostatnią ratę planowano spłacić w 1938 r. Suma zadłużenia parafii na dzień 20 września 1934 r. wynosiła 14 264,19 zł.
W ciągu prawie dziesięciu lat ks. proboszcz J. Przekop wraz ze swymi parafianami zorganizował parafię w wymiarze duchowym i administracyjnym. Wierni posiadali małą, ale własną kaplicę, pozyskano plac pod kościół, pod budynki gospodarcze oraz pod plebanię i organistówkę. Wkrótce wybudowano i plebanię, i organistówkę, a także kilka budynków gospodarczych. Parafia była dobrze zorganizowana. Choć zostało zadłużenie, ale majątek nabyty i wybudowanie budynków wielokrotnie przewyższało ciążący dług. Te wszystkie trudności były ogromnym obciążeniem dla ks. Przekopa. Toteż w połowie 1933 r. podjął decyzję o opuszczeniu diecezji łomżyńskiej. Otrzymał zgodę swego pasterza, ks. bpa S. Łukomskiego o podjęcie pracy w innej diecezji. Ostatecznie planowany wyjazd nie doszedł do skutku.
W parafii Rutka-Tartak posługiwał do końca września 1934 r. Od 1 października rozpoczął proboszczowanie w Niedźwiadnej do połowy stycznia roku 1936, w kolejnych latach w Bogutach-Piankach. W czasie II wojny światowej aresztowano go 7 kwietnia 1940 r. w Becejłach. Więziony był w Suwałkach, Działdowie, Sachsenhausen i w Dachau. W obozie otrzymał numer: 22 330. „Ks. Przekop Józef, […] diec. łomżyńskiej. Równowagą i pogodą ducha był zbudowaniem i podporą dla innych”. W Dachau doczekał wyzwolenia 29 kwietnia 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do swej parafii w Bogutach-Piankach, gdzie duszpasterzował do końca 1952 r. Od nowego roku 1953 rozpoczął duszpasterzowanie w parafii w Sokołach. W roku 1969 przeszedł na emeryturę. Był kanonikiem kapituły, prałatem i dziekanem dekanatu sokólskiego. Zmarł w Suwałkach 31 grudnia 1982 r. Pochowany jest na cmentarzu parafialnym w Sokołach.

(na podstawie książki: Ks. K. Bielawny, Dzieje parafii w Rutce-Tartak, Elbląg 2024)